BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Dayanak
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık
Kanununun 176-181 inci maddeleri uyarınca, adli yardımla ilgili usul ve esasları
düzenlemektir.
Adli yardımın amacı, bireylerin hak arama özgürlüklerinin önündeki engelleri
aşmak ve hak arama özgürlüğünün kullanımında eşitliği sağlamak üzere, avukatlık
ücretini ve yargılama giderlerini karşılama olanağı bulunmayanların avukatlık
hizmetlerinden yararlandırılmasıdır.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık
Kanununun 180 inci maddesi uyarınca Türkiye Barolar Birliği hesabına aktarılan
paraların, barolar arasında dağıtımı ve kullanılması ile adli yardım bürosunun
kuruluşunu, görev ve yetkilerini, görevlendirilecek avukatların ve ücretlerinin
belirlenmesini, işleyişini ve denetimini kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık
Kanununun 176-181 inci maddeleri uyarınca düzenlenmiştir
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Adli Yardım Bürosu ve Temsilcisi
Madde 4 — Her baro merkezinde, baro yönetim kurulu tarafından belirlenip
görevlendirilecek, yeterli sayıda avukattan oluşan bir adli yardım bürosu kurulur.
Baro yönetim kurulu ayrıca, baro merkezi dışında, avukat sayısı beşten fazla olan her
yargı çevresinde bir avukatı, adli yardım bürosu temsilcisi olarak görevlendirebilir.
Gerektiğinde, yeteri kadar temsilci yardımcısı da görevlendirilir.
Adli yardım bürosu ve temsilcileri, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık
Kanununda öngörülen görevler ile baro yönetim kurullarının Avukatlık Kanunu ve
Yönetmelikler çerçevesinde vereceği görevleri yerine getirirler.
Adli yardım bürosu ve temsilcileri, işlerini adli yardımdan sorumlu baro
yönetim kurulu üyesinin sorumluluğunda ve denetiminde yürütürler.
Adli yardım bürosu ve temsilcilerine, hizmetin yürütülebilmesi için adli
yardım ödeneğinden karşılanmak üzere yeterli mekan, büro donanımı ve personel
sağlanır.
Barolar, avukat stajyerlerine, adli yardım bürosu ve temsilciliklerinde eğitim
amacıyla geçici süreli görevler verebilirler.
Adli Yardım İstemi
Madde 5 — Adli yardım istemi, hizmetin görüleceği yer adli yardım bürosuna
ve temsilciliklerine yapılır. Başvurularda, adli yardım başvuru formu doldurulur ve
adli yardım esas defterine kaydedilir.
Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, istem sahibinden gerekli bilgi ve
belgeleri ister, istemin haklılığı konusunda uygun bulacağı araştırmayı yapar,
gerektiğinde karar verir. Bu araştırmada, kamu ve özel kurum ve kuruluşları, adli
yardım bürosuna ve temsilciliklerine yardımcı olurlar.
Adli yardım isteminin reddi halinde istemde bulunan; tebliğden itibaren on
gün içinde yazılı veya sözlü olarak baro başkanına başvurabilir. Baro başkanı yedi
gün içinde karar verir, bu karar kesindir. Süresinde karar verilmediği taktirde talep
ret edilmiş sayılır.
Adli yardım görevi serbest çalışan avukatlara eşitlik ilkesi esaslarına göre
verilir.
Adli Yardımın Yapılışı
Madde 6 — a) Adli yardım isteminin kabulü halinde, durum bir tutanakla
tespit edilir. İstem sahibinden, işin sonunda maddi bir yarar elde etmesi halinde,
avukata ödenen para ile elde edilecek maddi yararın %5’ini baroya ödeyeceğine; adli
yardım isteminin haksız olduğunun sonradan anlaşılması halinde, görevlendirilen
avukata ödenen ücretin iki katı ve yapılmış masrafları yasal faizleri ile geri
vereceğine ilişkin taahhütname alınır.
Vekaletname masrafı adli yardım faslından ödenebilir.
Yargılama giderlerini karşılayamayacaklar için 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 465-472 nci maddeleri gereğince adli
müzaheret talebinde bulunulur. Bu talebin reddi halinde ilgilisi, avukatlık ücreti
dışındaki diğer yargılama giderlerini karşılamak durumundadır. Aksi halde, adli
yardım istemi reddedilebilir.
Ancak, yargılama giderlerinin karşılanamayacağının açıkça anlaşılması ve adli
yardım talebinde bulunanın haklılığı açısından kesin veya kuvvetli bir kanı oluşması
halinde, adli yardım bürosunun veya adli yardım temsilcisinin önerisi üzerine baro
yönetim kurulu kararıyla adli yardım fonundan karşılanır.
Davanın reddi halinde iade olunacak harç, adli yardım fonuna aktarılır.
b) Adli yardım isteminin kabulüyle, gerekli iş ve işlemleri yapmak ve
yürütmek üzere bir veya birkaç avukat görevlendirilir. Görev yazısının bir örneği de
istem sahibine verilir ve gerekli bilgi, belge ve vekaletname ile birlikte
görevlendirilen avukata başvurması istenir. Görevlendirilen avukat, görevlendirme
yazısının, işe ve ilgiliye ait bilgi, belge ve vekaletnamenin, adli müzaheret istemi
reddedilmiş ise iş için zorunlu masraf avansının kendisine ulaşması ile avukatlık
hizmetlerini yerine getirmek yükümlülüğü altına girer.
Görevlendirilen avukatın yükümlülüğü, istek sahibinin hizmetin
görülebilmesi için gerekli belge ve bilgiler ile avukatlık ücreti dışındaki zorunlu
yargılama giderlerini vermemesi veya vekaletname vermekten kaçınması ile sona
erer. Görevlendirilen avukat, bu durumu gecikmeden, kendisini görevlendiren adli
yardım bürosuna ya da temsilciliğine bildirir.
c) Görevlendirmede, avukatların mesleki faaliyet alanlarına ilişkin beyanları
dikkate alınır.
d) Görevlendirilen avukat, bu işi yapmaktan haklı bir neden olmaksızın
çekinmek isterse, görevin kendisine bildirildiği tarihten itibaren on beş gün içinde, o
işin tarifede belirlenen ücretini baroya ödeyerek görevden çekilebilir.
e) Görevlendirilen avukat, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu
hükümlerine göre işi sonuna kadar takip etmekle yükümlüdür. Bağlantı ve ilişki
bulunsa bile başka dava ve icra takipleri veya benzeri hukuksal işlemler, görev
konusu iş kapsamında kabul edilmez.
f) Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, görevlendirilen avukatın hizmeti
yerine getirmesi ile ilgili aşamaları izler. Avukat, işin hangi aşamasında olursa olsun,
kendisinden istenen bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. Hizmetin sonunda da, bu
konudaki raporunu ve hizmetin sona erdiğini gösterir belgeleri adli yardım
bürosuna ya da temsilciliğine iletir.
Ödenecek Ücret
Madde 7 — (Değişik fıkra:RG-28/12/2011-28156) Adli yardımla
görevlendirilen avukata, görevlendirmeye konu iş için asgari ücret tarifesinde
gösterilen maktu ücret baro yönetim kurulu kararı ile peşin ödenir. Ancak yargılama
sırasında avukatın, harcayacağı emek ve mesai ile davanın önem ve özelliğini
açıklayan talebi üzerine, davanın niteliği de göz önünde bulundurularak, asgari
ücret tarifesinde gösterilen maktu ücretin bir katına kadarının ödenmesine baro
yönetim kurulunca karar verilebilir. Aynı işe birden fazla avukat görevlendirilemez.
Ancak görevden çekilen avukatın yerine görevlendirilen yeni avukata ayrıca ücret
ödenir.
(Mülga fıkra:RG-28/12/2011-28156)
Yargıtayda görülecek duruşmalı işlerde ayrıca, Ankaraya gidiş-geliş otobüs
ücreti ödenir. Adli yardımdan yararlananın veya vekilinin talebi halinde Ankara
barosundan görevlendirilecek avukat aracılığı ile Yargıtaydaki duruşma takip
edilebilir.
Tüm masraflar belgeye dayandırılır. Belgesiz ödeme yapılamaz.
(Mülga fıkra:RG-20/10/2007-26676)
Adli yardım görevini haklı nedenler dışında tamamlamayan avukat, aldığı
ücretin iki katını baroya ödemekle yükümlüdür.
Adli Yardım Bürosunun Gelirleri
Madde 8 — Adli yardım bürosunun gelirleri şunlardır:
a) Türkiye Barolar Birliğinden baroya gönderilecek adli yardım ödeneği,
b) Kamu ve özel kurum ve kuruluşlarından, il veya belediye bütçelerinden
baroya yapılan yardımlar,
c) Bu amaçla yapılan her türlü bağışlar,
d) Adli yardım görevlerinden çekilen ve haklı neden olmaksızın hizmeti
sonuçlandırmayan avukatlardan geri alınan ücretler,
e) Taahhütname gereği ilgiliden alınan paralar,
f) Yardımdan yararlanan ilgili lehine ilamda belirlenen harca esas değerin %5’i
.
Adli Yardım Bürosunun Giderleri
Madde 9 — Adli yardım bürosunun giderleri şunlardır:
a) Adli yardımla görevlendirilecek avukatlara ödenecek ücretler ve zorunlu
yol giderleri, gerektiğinde vekaletname, dava harç ve masrafları,
b) Büro personelinin ücretleri,
c) Büro donanımı, kırtasiye, kira ve diğer giderler.
Adli yardım paraları, münhasıran adli yardım hizmetlerinde kullanılır ve baro
bütçesinin ayrı bölümlerinde gösterilir. Bu bölümden kalan gelir fazlası, bir sonraki
yılın aynı faslına aktarılır.
Adli Yardım Parasının Barolara Dağıtımı
Madde 10 — Türkiye Barolar Birliği, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı
Avukatlık Kanununun 180 inci maddesi uyarınca tahsil edilen parayı bütçesinin adli
yardım faslına aktararak, bankada açacağı ayrı bir hesapta toplar. Bu hesapta
toplanan paranın % 10 u Türkiye Barolar Birliğinin adli yardım giderleri ve adli
yardım dengeleme fonu için ayrılır, kalanı barolara gönderilir.
(Değişik fıkra:RG-28/12/2011-28156) Her baroya (5) temel puan verilir.
Verilen (5) temel puana;
a) Her (50) üye avukat için (1) puan,
b) Her (5.000) nüfus için (1) puan eklenerek adli yardım ödenek puanı
saptanır.
Puanlamada 0.5’in altındaki küsuratlar dikkate alınmaz, bunu aşan küsuratlar
ise (1) puana tamamlanır.
Barolara gönderilecek adli yardım payı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
TBB toplam adli yardım parası X 0.90 X baro adli yardım ödenek puanı
Baro adli yardım ödeneği = ---------------------------------------------------
Tüm baroların adli yardım puanları toplamı
Yıl içinde barolara gönderilmiş olan ödenekler, yıl sonunda barolara ayrı ayrı
bildirilir.
Barolar, kendi paylarına düşen adli yardım ödeneğinin yıl içinde bitmesi
halinde, adli yardım bürosunun gerçekleşen harcamalarını, ödeneğin gerekçesini ve
bekleyen işleri içeren rapor ile Türkiye Barolar Birliği adli yardım dengeleme
fonundan ek ödenek isteyebilirler. Türkiye Barolar Birliği yönetim kurulu tarafından,
istemin uygun bulunması halinde ek ödenek gönderilir. Barolara gönderilen ödenek
yıl içinde kullanılmaz ise bir sonraki yıla aktarılır.
Barolar her yılın sonunda adli yardım yıl sonu raporu düzenleyerek Türkiye
Barolar Birliğine gönderirler. Türkiye Barolar Birliğindeki kayıtlar ile bu raporlar
esas alınarak hesap mutabakatları sağlanır.
Barolara tahsis edilen ödenek, dört taksit halinde ödenir. Barolar kendilerine
tahsis edilen ilk ödemeden sonra üçer aylık rapor düzenler ve Türkiye Barolar
Birliğine gönderir.
Raporların Yönetmeliğe uygunluğu tespit edildikten sonra bir sonraki ödeme
yapılır. Takip eden diğer ödemelerde de aynı usul uygulanır.
Adli Yardım Bürolarının Denetimi
Madde 11 — Baro yönetim kurulu, adli yardım bürosu ve temsilciliklerinin
çalışmalarını her zaman denetleyebilir. Baro denetçileri ayrıca mali açıdan adli
yardım bürosu ve temsilciliklerini de kapsayan çalışmalarını, her 2 ayda bir
düzenleyeceği raporla, baro yönetim kuruluna bildirir.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 12 — 14/11/2001 tarih ve 24583 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Adli Yardım Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 13 — Bu Yönetmelik 10/3/2004 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 14 — Bu Yönetmelik hükümleri Türkiye Barolar Birliği Yönetim
Kurulu tarafından yürütülür.